L'Herbarius du pseudo-Apulée mentionne et décrit 131 plantes, et fournit pour la plupart d'entre elles leurs dénominations dans différentes langues, dont le gaulois pour 12 d'entre elles.
HERBARIVS APVLEI
HERBIER DU PSEUDO-APULÉE (Traduction de M. Pradel-Baquerre, 2013)
I. HERBA PLANTAGO A Graecis dicitur arnoglossa, alii arnion, alii probation, alii cinoglossa, alii eptapleuron, Galli tarbidolotius, Spani tetharica, Siculi polineuron, <alii> tirsion, profetae ura egneumonos, Aegyptii asaer, alii thetarion, Daci sipoax, Itali plantago lata, Romani plantago maior, alii septeneruia. Nascitur paludibus plurimum et pratis.
I. LE PLANTAIN Les Grecs l'appellent arnoglossa, arnion, probateion, cinoglossa ou eptapleuron, les Gaulois tarbidolotius, les Espagnols tetharica, les Siciliens polineuron ou tirsion, les Mages ura egneumonos, les Égyptiens asaer, d'autres thetarion, les Daces sipoax, les Italiens plantago lata, les Romains plantago major, ou septenervia. Il pousse principalement dans les zones humides et les prés.
II. HERBA QVINQVEFOLIVM A Graecis dicitur pentafillos, alii pseudoselinon, alii callipetalon, alii xiloloton, alii aspaltion, alii tymatitis, Aegyptii asufi, alii thebeoti, profetae ibeos onix, alii ptereon ibeos, alii pecusideon, alii Hermu dactilon, Galli pinpedonum, Daci procedila, Itali quinquefolium, Romani manus Martis, Graeci pentafillon, Democritus theon astron(?), Siculi pentafillos, alii pentapetes, alii pentadactylon, alii pentaquinon. Nascitur in pratis et locis cultis et mundis, gustu aspero, tactu molli. Legis eam mense Augusto.
II. LA QUINTEFEUILLE Les Grecs l'appellent pentafillos ou pseudoselinon ou kallipetalon ou xiloloton ou aspaltion ou tymatitis, les Égyptiens l'appellent asufi, ou thébeoti, les Mages l'appellent ibeos onux ou pteron ibeos ou pecusideon ou hermudactilon, les Gaulois pinpedonum, les Daces procedila, les Italiens quinquefolium, les Romains manus Martis, les Grecs pentafillon, Démocrite theon astron, les Siciliens l'appellent pentafillon, ou pentapetes ou pentadaktylon ou pentaquinon. Elle pousse dans les prés, dans les zones cultivées et propres, elle est âpre au goût et douce au toucher. On la cueille au mois d'août.
VI. HERBA VENERIA A Graecis dicitur acorum, alii Afrodisias, Galli piper apium, Itali ueneria, alii radix nautica, alii singentiana. Nascitur locis cultis et hortis et aratis. Legis eam mense Augusto.
VI. L'HERBE DE VENUS Les Grecs l'appellent acorum, ou Afrodisias, les Gaulois l'appellent piper apium, les Italiens Veneria ou radix nautica ou singentiana. Elle pousse dans les zones cultivées, les jardins et les labours. On la cueille au mois d'août.
X. HERBA ARTEMISIA MONOCLONOS A Graecis dicitur toxotis, alii Ias, alii Efesia, alii aristolochia, alii partenicon, alii apolissos, alii anacirios, alii sozusa, alii leucofris, profetae ema antropu, alii ceetyssice, alii onychantes riza, alii †theonisis, alii Bubasteos cardia, alii osta antropu, alii ema Cronu, alii gonos Efaestu, alii filacterion mega, Aegyptii aneses, alii neiasar, Pythagoras pexasis, alii toxobolus, Galli titumen, Ostanes ..., Daci zired, Itali serpullum maius, alii ualentia, Romani artemisia. Nascitur locis lapidosis et sablosis.
X. L'ARMOISE À TIGE SIMPLE Les Grecs l'appellent toxotis ou Ias ou Efesia ou aristolochia ou partenicon ou apolissos ou anacirios ou sozusa ou leucofris, les Mages l'appellent ema antropu ou †ceetyssice ou onychantes ryza ou theonisis ou Bubasteos cardia ou osta antropu ou ema Cronu ou gonos Efaestu ou filacterion mega, les Égyptiens l'appellent anese, ou neiasar, Pythagore pexasis, d'autres toxobolus, les Gaulois titumen, Ostanes ..., les Daces zired, les Italiens serpullum maius ou ualentia, les Romains artemisia. Elle pousse dans les zones pierreuses et sablonneuses.
XV. HERBA PRIAPISCVS A Graecis dicitur satirion, alii cinos <orchis>, alii entaticon, alii eritronion, alii Panion, alii Serapion, alii orchis, Aegyptii mene, Galli ura, Itali priapiscus, alii testiculos. Nascitur in montium radicibus, locis solidis et pratis et maritimis. Legis eam mense Iulio.
XV. L'HERBE DE PRIAPE Les Grecs l'appellent satirion ou cinos <orchis> ou entaticon ou eritronion ou Panion ou Serapion ou orchis, les Égyptiens mene, les Gaulois ura, les Italiens priapiscus ou testiculi. Elle pousse au pied des montagnes, dans les zones boisées, les prés et les bords de mer. On la cueille au mois de juillet.
XXIII. HERBA CAMEMELON A Graecis dicitur camemelon, alii partenion, alii †dryocolafon, alii trociscos eliacos, alii †aperitos, alii nimfaeos, alii hierantemis, alii †helynoeprotes, Itali beneolentem, alii superbam, alii aloitica, Aegyptii thauori, Galli oualoida, Campani amolocia, Tusci abiana, Daci amolusta.
XXIII. LA CAMOMILLE Les Grecs l'appellent camemelon ou partenion ou †dryocolafon ou trociscos eliacos ou †aperitos ou nimfaeos ou hierantemis ou †elynoeprotes, les Italiens l'appellent beneolens ou superba ou aloitica ; les Égyptiens l'appellent thauori, les Gaulois ovaloida, les Campaniens amolocia, les Étrusques abiana, les Daces amolusta.
XXVII. HERBA CAMEDAFNE A Graecis dicitur dafnitis, alii idragogos, Itali mustelago, alii lactilago, Galli usuben.
XXVII. LE FRAGON A GRAPPES Les Grecs l'appellent dafnitis ou idragogos, les Italiens mustalego ou lactilago, les Gaulois usuben.
XXXVI. HERBA PERSONACIA A Graecis dicitur prosopis, alii Bacchion, alii elefantosis, alii elefas, alii nefelion, Itali personacia, alii bardana, alii manifolium, Galli betilolen, Daci riborasta.
XXXVI. LA BARDANE Les Grecs l'appellent prosopis ou Bacchion ou elefantosis ou elephas ou nefelion, les Italiens personacia ou dardana ou manifolium, les Gaulois betilolen, les Daces riborasta.
LIX. HERBA CONFIRMA A Graecis dicitur sinfitum, alii confirma, alii conferua, alii pecte, alii alum Gallicum. Nascitur locis paludis et campis uel hortis.
LIX. LA GRANDE CONSOUDE Les Grecs l'appellent sinfitum ou confirma ou conferva ou pecte ou alum Gallicum. Elle pousse dans les marécages, les plaines ou les jardins.
LXXV. HERBA SOLATA A Graecis dicitur strignos, alii alicaccabos, Aegyptii alselo, Galli scobilo, Itali coculum, alii solatam, alii strignon.
LXXV. LA MORELLE Les Grecs l'appellent srignos ou alicaccabos, les Égyptiens alselo, les Gaulois scobilo, les Italiens coculum ou solata ou strygnon.
LXXXIX. HERBA MILLEFOLIVM A Graecis dicitur miriofillon, alii ambrosiam, alii ciliofillon, alii crisitis, Galli mulicandos, alii uigentia, Daci diodela, Itali millefolium, alii militaris, alii Achillion, alii supercilium Veneris, alii cereum siluaticum.
LXXXIX. LE MILLEFEUILLE Les Grecs l'appellent miriofillon ou ambrosia ou ciliofillon ou crisitis, les Gaulois mulicandos ou vigentia, les Daces diodela, les Italiens millefolium ou militaris ou Achillion ou supercilium Veneris ou cereum silvaticum.
XCII. HERBA EBVLVM A Graecis dicitur camaesice, alii mecon afrodes, alii camaeacte, alii eleos acte, alii Euboice, Galli ducone, Daci olma, Itali ebulum.
XCII. L'YÈBLE Les Grecs l'appellent camaesice ou mecon afrodes ou camaeacte ou eleos acte ou Euboice, les Gaulois ducone, les Daces olma, les Italiens ebulum.
XCIX. HERBA HEDERA NIGRA A Graecis dicitur cissos melas, alii cissaron, alii Nision, Galli bolus serron, Daci arpopria, Itali hedera nigra.
XCIX. LE LIERRE NOIR Les Grecs l'appellent cissos melas ou cissaron ou Nision, les Gaulois bolus serron, les Daces arpopria, les Italiens hedera nigra.
Sources
• M. Pradel-Baquerre, (2013) - Ps. -Apulée, "Herbier", introduction, traduction et commentaire, Thèse de Doctorat, Université Paul Valéry - Montpellier III, 734p.
• Julien Quiret pour l'Arbre Celtique